Wegwijs in het oerwoud van keurmerken

Wat in 1988 begon met een pak Max Havelaar-koffie, is uitgegroeid tot een wereldwijde beweging en een oerwoud aan keurmerken. Die eerste eerlijke koffie ontstond in Mexico, waar een lokale coöperatie tegen een Nederlandse priester zei: “We hebben geen liefdadigheid nodig, alleen een eerlijke prijs.” In samenwerking met ontwikkelingsorganisatie Solidaridad werd toen de Stichting Max Havelaar opgericht – de basis van het internationale Fairtrade-keurmerk.

Vandaag de dag staan producten in de supermarkt vol met keurmerken. Bekende voorbeelden zijn Fairtrade, Rainforest Alliance, EU Biologisch en Fair for Life. Daarnaast gebruiken veel merken hun eigen beweringen over duurzaamheid of eerlijke handel, waardoor het voor consumenten lastig is om te bepalen wat écht bijdraagt aan betere omstandigheden voor mens en milieu.

Gelukkig is er de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal: een toegankelijke website die keurmerken beoordeelt op vijf thema’s: Milieu, Dierenwelzijn, Mens & Werk, Transparantie en Betrouwbaarheid. Je vindt er ook informatie over wie het keurmerk beheert, hoe onafhankelijk de controle is en wanneer de informatie voor het laatst is bijgewerkt.

Zo richt het EU Biologisch-keurmerk zich vooral op milieuvriendelijke teeltmethoden. Kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen zijn niet toegestaan. Fairtrade, Fair for Life en Rainforest Alliance gaan verder. Zij letten ook op sociale aspecten zoals arbeidsomstandigheden, lonen en zeggenschap van boeren.

Fairtrade werkt uitsluitend met coöperaties, die inspraak hebben in het beleid. Boeren ontvangen een gegarandeerde minimumprijs én een vaste premie, die collectief wordt besteed aan bijvoorbeeld onderwijs of schoon drinkwater. Er zijn eisen op het gebied van leefbaar loon, kinderarbeid en vrouwenrechten, waaronder zwangerschapsverlof. Wat hier vanzelfsprekend is, is dat in veel producerende landen niet.

Rainforest Alliance werkt behalve met coöperaties ook met (grotere) individuele boeren. Zij hanteren geen vaste minimumprijs, en de premie is onderhandelbaar. Hoewel het beter is dan géén keurmerk, is er nog ruimte voor verbetering.

Als consument kun je echt het verschil maken. Door bewust te kiezen voor producten met een betrouwbaar keurmerk – en ernaar te vragen in winkels of horeca – steun je een eerlijker wereld. Want zeg nou zelf: een kop koffie smaakt toch net wat beter als je weet dat de boer er ook beter van wordt?